Prije par dana, širom svijeta je proslavljena stogodišnjica od osnivanja dada pokreta u legendarnom Cabaret Voltaire u Cirihu – mjestu okupljanja ciriške umjetničke zajednice tog vremena. Zagovarajući slučajnost i spontanost kao vodeći kreativni princip, dadaizam je prkosio svim poznatim i tradicionalnim umjetničkim pravcima tog vremena.
Ime pokreta je nasumično izabrano iz rječnika i nema nikakvo etimološko, istorijsko ili psihološko značenje. Ovaj umjetnički ili čak anti-umjetnički pokret, pojavio se kao protest protiv svih oblika tadašnje umjetnosti i konvencija građanskog društva. Isticao je postupak razbijanja svake logičke povezanosti i smisla u djelu, naglašavao razaranje sintakse i uobičajenih sredstava komunikacije i zagovarao prevazilaženje i uništenje svih poznatih načina umjetničkog djelovanja.
Prvi predstavnici ovog umjetničkog pokreta bili su Hans Arp, Tristan Tzara, Hugo Ball i Richard Huelsenbeck, koji su svjesno prelazili formalne granice koristeći različita sredstva i medije. U Njujorku se istovremeno pojavio sličan pokret koji su predvodili Marcel Duchamp, Man Ray i Francis Picabia. Do ujedinjenja je došlo 1918. u Lozani, a u trećem broju časopisa „Dada” iz 1918. godine, Tristan Tzara je objavio i dadaistički manifest.
Pokret je osnovan 5. februara 1916. godine u Cabaret Voltaire tokom organizovane “dada večeri” koja je predstavljala odgovor na ono što se dešava u tada ratom razorenoj Evropi. Umjetnost je često reagovala na ratna previranja i društvene promene, ali nijedan pokret nije toliko izmjenio vodeće principe umjetničkog stvaranja kao što je to uradio dadaizam. Njegovo nasleđe je sveobuhvatno – svakodnevni objekti su proglašavani umjetničkim djelima, performansi su prihvaćeni kao vizuelna umjetnost, a govorna riječ i poezija su reklasifikovane. Radikalna redefinicija umjetnosti je inspirisala formiranje nadrealizma, a postupci i umjetnički i društvenopolitički stavovi dadaista su uticali na mnoge književne i umjetničke pokrete 20. veka (fluxus, hepening, konceptualna umjetnost, konkretna poezija i dr).
Kako je lijepo predstavljeno u manifestu Tristana Tzara, dadaizam je obuhvatao slikarstvo, skulpturu, tipografiju, film, poeziju, pozorište, ples, kao i dadaističku poeziju. Ipak, jedan od medija koji se ne povezuje toliko često sa dadaizmom jeste muzika. Dadaizam i nadrealizam su “izvršili snažan uticaj na muziku 20. veka”, piše Matthew Greenbaum za New Music Box, istakavši da je “prisustvo dadaizma i nadrealizma neprepoznato ili zaboravljeno” u diskusijama o “avangardnim kompozitorima sredine 20. vijeka” poput Stefana Wolpea, Mortona Feldmana i Johna Cagea. Minimalizam i eksperimentisanje u muzici 20. vijeka, vuku korijene direktno iz dadaizma.
Proslava stogodišnjice ovog pokreta je obilježena nizom izložbi širom svijeta, a u Cirihu, rodnom gradu dadaizma, tokom cijele godine će biti organizovan niz programa posvećenih ovom jubileju. U Beogradu je ova godišnjica obilježena otvaranjem novog centra za savremenu izvođačku umetnost i savremeni cirkus pod nazivom “Nova logika” – prostor namjenjen umetničkom eksperimentu gdje se različite umjetničke prakse susreću i povezuju (ples, novi cirkus, fizički teatar, vizuelne umjetnosti, arhitektura, film, gluma, pozorište, muzika).